27 sierpnia 1980 r. górnicy pracujący na popołudniowej zmianie w szybie „Chwalibóg” Kopalni Węgla Kamiennego „Thorez” w Wałbrzychu, pod hasłem „Chcemy chleba i popieramy Gdańsk”, rozpoczęli strajk. Następnego dnia strajk rozpoczęli górnicy z szybu „Julia”.
28 sierpnia na terenie kopalni zawiązany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Kopalnia „Thorez” stała się kluczowym ośrodkiem strajku 1980 roku na ziemi wałbrzyskiej, akcja protestacyjna objęła również kopalnie „Victoria”, „Wałbrzych”, a także kopalnię „Nowa Ruda”.
Podpisanie porozumienia w Gdańsku zakończyło strajk w województwie wałbrzyskim. 2 września 1980 r. podpisany został protokół porozumiewawczy pomiędzy Ministerstwem Górnictwa, reprezentowanym przez wiceministra górnictwa Gerarda Kroczka i MKSem. Porozumienie to było pierwszym, poprzedzającym szerzej znane porozumienie z Jastrzębia, porozumieniem branżowym. Również 2 września MKS przekształcił się w „Komitet Założycielski Wojewódzkiej Międzyzakładowej Komisji Związkowej Niezależnych Związków Zawodowych”, zaś później w Międzyzakładowy Komitet Założycielski woj. wałbrzyskiego. W tym czasie słowo „Solidarność” nie było jeszcze oficjalną nazwą nowego związku.
Ważnym elementem działań wałbrzyskiej Solidarności było przywracanie tradycyjnej roli jaką w Polsce pełnił Kościół Katolicki. Podczas strajku w sierpniu 1980 r. na terenie KWK „Thorez” pod postawionym przez górników drewnianym krzyżem odprawiona została uroczysta msza święta.
Dla uczczenia obchodów w 40. rocznicę wydarzeń sierpniowych, na terenie dawnej KWK Thorez, a obecnie Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu, w historycznym miejscu postawiona została replika drewnianego krzyża. Uroczystości związane z wałbrzyską Solidarnością odbyła się 31 sierpnia 2020 roku na terenie instytucji.
fot. Dariusz Gdesz
