Pierwsze duże grupy Polaków pojawiły się we Francji na początku XX w., często migrując z przemysłowej Westfalii (Cesarstwo Niemieckie), do której z kolei wyjechali jeszcze w XIX w. Najwięcej osób wyjechało jednak po I wojnie światowej na mocy konwencji polsko – francuskiej z 1919 r. W większości wyjeżdżali mieszkańcy małych miejscowości oraz wsi, gdzie bezrobocie było najbardziej dotkliwe. Część bohaterów wystawy wyjechała mając kilka lat, a nawet kilka miesięcy, inni urodzili się już we Francji.
Polacy pracowali we francuskich kopalniach w mieszanych załogach z innymi obcokrajowcami i Francuzami, jednak w wielu zakładach wydobywczych stanowili większość (w roku 1926 nawet 93% zatrudnionych). Zgodnie z prawem po ukończeniu szkoły podstawowej również dzieci emigrantów w wieku ok. 14 – 15 lat były zatrudniane w kopalni, przy nieco łatwiejszej pracy, często na powierzchni.
- ”Prawidła dla robotników” – poradnik dla polskich górników pracujących we francuskich kopalniach. Wydana w Paryżu w 1931 r. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego.
- Świadectwo pracy wystawiony przez firmę budowlaną “Baugesellschaft Kallenbach” w Valenciennes, dla Piotra Brembora (Brębora). Źródło: ze zbiorów Łucji Nowak.
- Przed kopalnią węgla kamiennego w Lens. Lata 30-te XX w. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego.
- Zegarek dla niewidomych z wypukłościami na cyferblacie. Podarowany przez tzw. “patrona”, czyli dyrektora kopalni, górnikowi strzałowemu, który w wyniku wypadku podczas strzelania stracił oczy. Górnikiem tym był dziadek pana Zbigniewa Jóźwiakowskiego, który pracował w kopalni węgla kamiennego w La Machine. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego.
- górnicy polscy we francuskiej kopalni. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego
- Polscy górnicy podczas przerwy. Kopalnia węgla kamiennego w La Machine. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego.
- Pokwitowanie odbioru książeczki “Prawidła dla robotników”, podpisany przez Wojciecha (Adalberta) Nowaka. Źródło: ze zbiorów Zbigniewa Jóźwiakowskiego.
- Paszport Rzeczpospolitej Polskiej, wydany dla Marii Laszczak 11. maja 1938 r., wyjeżdżającej do Francji. Źródło: ze zbiorów Jana Smolarza.
